Uw gemeente, uw provincie en de landelijke overheid zijn verantwoordelijk voor de handhaving en toezicht van hun eigen regels. Maar hoe controleert de overheid of iedereen zich aan die regels houdt? Het bestuursrecht geeft de overheid bevoegdheden om de regels te handhaven. Voorbeelden zijn: inspecteurs op pad sturen die controles uitvoeren, meldingen van omwonenden onderzoeken en boetes opleggen. Ook kan de overheid vooraf controleren door een aanvraag voor een vergunning te toetsen aan de regels van het omgevingsrecht. Bij een overtreding kan de overheid een boete opleggen, een dwangsom, zelf de overtreding stoppen en in uiterste gevallen de vergunning intrekken.
Bij handhaving en toezicht horen regels. In deze blog bespreek ik twee uitspraken van de hoogste bestuursrechter (de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State). De hoogste rechter heeft onlangs twee uitspraken gedaan waarin de rechter de regels over handhaving aanscherpt en uitlegt hoe de overheid het nieuwe evenredigheidsbeginsel moeten toepassen.
Handhaving en toezicht: slecht levensgedrag
De gemeente mag voorwaarden stellen bij het verlenen van een exploitatievergunning, bijvoorbeeld de voorwaarde dat de leidinggevende van een café of restaurant niet van ‘slecht levensgedrag’ is. Veel gemeenten vinden dat een leidinggevende een verantwoordelijkheid heeft om de omgeving van het restaurant niet te verstoren. Door deze eis beschermt de gemeente de veiligheid en openbare orde van de buurt.
In de gemeente Utrecht trekt de burgemeester de vergunning in van de leidinggevende van de New York Pizza omdat hij van slecht levensgedrag is. De man heeft tussen 2010 en 2018 meerdere boetes gekregen voor te hard rijden, hij reed door rood, reed nadat zijn rijbewijs was ingenomen, heeft agenten beledigd, heeft een fietser aangereden en probeerde twee ‘straatcoaches’ te raken met zijn auto.
De hoogste rechter overweegt in de uitspraak van 25 mei 2022 dat op een leidinggevende grote verantwoordelijkheid rust. De burgemeester mag eisen dat hij van goed levensgedrag is maar moet de feiten en omstandigheden die aanleiding geven tot het intrekking van de vergunning goed motiveren. Ook vult de rechter eerdere rechtspraak aan: de burgemeester moet voortaan ook goed motiveren hoe leidinggevende vooraf weten aan welke voorwaarden zij moeten voldoen.
Volgens de rechter had de burgemeester van Utrecht dit goed gedaan. De burgemeester had van te voren de regels duidelijk neergelegd in de Horecaverordening van de gemeente Utrecht. Daarin staat dat alle “gedragingen en veroordelingen” van de afgelopen vijf jaar worden meegenomen in de beoordeling. Ook had de burgemeester de man al in 2013 een waarschuwing gegeven.
De rechter oordeelt dat de waarschuwing, het bijna aanrijden van twee straatcoaches en belediging van agenten voldoende is om de vergunning in te trekken. Een ondernemer moet altijd de aanwijzingen van toezichthouders en politieambtenaren opvolgen en agenten beledigen hoort daar niet bij.
Evenredigheid bij handhaving en toezicht
In Schiedam troffen toezichthouders een advertentie aan op het internet voor een illegaal bordeel in een woning. De eigenaresse had haar woning verhuurd via Airbnb maar wist niet wat er werkelijk gebeurde in de woning. De burgemeester besloot de woning voor drie maanden te sluiten om herhaling te voorkomen en de nadelen ongedaan te maken.
De hoogste rechter grijpt in haar uitspraak van 22 juni 2022 deze bijzondere situatie aan om de nieuwe regels over evenredigheid toe te passen. De hoogste rechter heeft namelijk in haar uitspraken van 2 februari 2022 uitgelegd hoe de rechter moet toetsen of de beslissingen van de overheid eerlijk zijn. Lees over deze bijzondere uitspraken mijn andere blog.
De rechter oordeelt dat een sluiting van de woning voor 3 maanden niet eerlijk is. De overtreding duurde maar vier dagen en de eigenaresse trad direct op toen zij op de hoogte kwam van het illegale bordeel. De eigenaresse annuleerde direct alle andere boekingen, stopte met de verhuur van haar woning en heeft de buren een brief gestuurd met uitleg over de situatie. De kans op herhaling is volgens de rechter zeer klein en een sluiting van drie maanden is daarom niet noodzakelijk en onevenredig.
Het actief handelen van de eigenaresse vóór en na de overtreding heeft erger voorkomen. Laat u daarom op tijd adviseren.
Laat u adviseren
Heeft u te maken met handhaving en toezicht? Wilt u meer informatie over het omgevingsrecht of het bestuursrecht? Neem dan voor een eerste gratis gesprek contact op: 070 302 40 30 of het contactformulier.